Do this after completing the home loan : ઘર એ દરેકનું સ્વપ્ન હોય છે, જોકે આ ઘરના ઘરનું સ્વપ્ન સાકાર કરવું એટલું સરળ નથી. તમે બેંકમાંથી લોન લઈને ઘર કે ફ્લેટ ખરીદો છો. આ લોન 20 કે 30 વર્ષ માટે હોય છે અને એના હપતાઓ ચૂકવવામાં વ્યક્તિના અડધાથી વધુ જીવનનો સમય લાગે છે.
રિઝર્વ બેંકના ડેટા અનુસાર, માર્ચ 2023માં લોકો પાસે રૂ. 19,36,428 કરોડની હોમ લોન છે, જે વાર્ષિક આશરે 15%ના દરે વધી રહી છે.
Do this after completing the home loan
હોમ લોન ચૂકવવામાં ઘણો સમય લાગે છે, પરંતુ ઘણાં વર્ષો પછી એક સમય એવો આવે છે જ્યારે લોનનો છેલ્લો EMI બાકી હોય છે અને એ પછી આપણા મોઢા પર સ્મિત આવી જાય છે. કપાળ પર ચિંતાની કેટલીક રેખાઓ ઓછી થઈ જાય છે, પરંતુ ધ્યાનમાં રાખો કે તમારું કામ હજુ પૂર્ણ થયું નથી. તમારી મહેનતની કમાણીથી બેંકને લોન ચૂકવવાનું તમારું કામ નથી. મિલકત સંબંધિત બીજી ઘણી જવાબદારીઓ છે. લોન બંધ કર્યા પછી તમારે કેટલાંક વધુ જરૂરી કાર્યો કરવાં પડશે, જો નહીં કરો તો તમારે ભવિષ્યમાં ઘણી સમસ્યાઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે.
ચાલો… જાણીએ કે એ મહત્ત્વપૂર્ણ કાર્યો કયાં છે, જે હોમ લોનનો છેલ્લો હપતો ચૂકવ્યા પછી શરૂ થાય છે.
બેંક પાસેથી તમારા બધા ઓરિજિનલ ડોક્યુમેન્ટ્સ માટે પૂછો
સૌપ્રથમ તપાસો કે તમારા કોઈપણ મૂળ દસ્તાવેજો બેંકમાં બાકી છે કે કેમ. કેટલીક પરિસ્થિતિઓમાં લોન લેતાં પહેલાં, બેંકો કોલેટરલ સિક્યોરિટી તરીકે અમારા કેટલાક દસ્તાવેજો તેમની પાસે રાખે છે.
કોલેટરલ સિક્યોરિટીમાં આપવામાં આવેલા દસ્તાવેજોની સાથે તમારે બેંક પાસેથી લોન એગ્રીમેન્ટ સેલ ડીડ જેવા કેટલાક અન્ય મહત્ત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજો પણ માગવા પડે છે.
જેમ કે-
- જમીન રજિસ્ટ્રી
- મુખત્યારનામું
- લોન એગ્રીમેન્ટ
- સેલ ડીડ
- પ્રોપર્ટી મેપ
- ટાઇટલ લીડ
બેંકમાંથી આ દસ્તાવેજો લેતી વખતે તમારે તેમના તમામ પેજ ચેક કરવા પડશે કે કોઈ પેજ ગુમ છે કે ક્ષતિગ્રસ્ત છે.
મ્યુટેશન અપડેટ કરવાનું ભૂલશો નહીં (ફાઈલ-બરતરફ)
અમે આ અંગે પંજાબ નેશનલ બેંકના મેનેજર મીનુ ગજરાણી સાથે વાત કરી. તેમણે કહ્યું હુતું કે જો તમે તમારી હોમ લોન બંધ કરાવો છો તો તમારા ફાઇલિંગ અને રિજેક્શનની સાથે ઉપર જણાવેલા દસ્તાવેજોને અપડેટ કરવા ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે.
અમે આ અંગે પંજાબ નેશનલ બેંકના મેનેજર મીનુ ગજરાણી સાથે વાત કરી. તેમણે કહ્યું હુતું કે જો તમે તમારી હોમ લોન બંધ કરાવો છો તો તમારા ફાઇલિંગ અને રિજેક્શનની સાથે ઉપર જણાવેલા દસ્તાવેજોને અપડેટ કરવા ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે.
બેંક પાસેથી પોસ્ટ ડેટેડ ચેક માટે પૂછો
લોન લેતી વખતે ઘણી પરિસ્થિતિઓમાં બેંકો આપણને વધુ નિયત તારીખ સાથેના કેટલાક ચેક્સ માટે પૂછે છે, જેથી જો આપણે ક્યારેક EMI ચૂકી જઈએ, તો બેંકો એ ચેકનો ઉપયોગ તેમનાં નાણાં વસૂલ કરવા માટે કરી શકે છે.
જો તમે લોન ફોરક્લોઝ કરી છે અને બેંકને એ ચેકનો ઉપયોગ કરવાની તક મળી નથી, તો આવી સ્થિતિમાં તમારે એ ચેક બેંકમાંથી પાછા લઈ લેવા જોઈએ.
બેંક પાસેથી ‘નો ડ્યુઝ સર્ટિફિકેટ’ માટે પૂછો
નો ડ્યુ સર્ટિફિકેટનો અર્થ એ છે કે લોન સંબંધિત બેંકને એકપણ રૂપિયો લેવો નથી, તેથી હોમ લોનની ચુકવણી કર્યા પછી તમારે બેંક પાસેથી નો ડ્યુઝ પ્રમાણપત્ર માગવું જોઈએ.
ધ્યાનમાં રાખો કે આ પ્રમાણપત્રમાં નીચેની માહિતી હોવી આવશ્યક છે.
- લોન લેનારનું નામ
- મિલકત સરનામું
- લોન એકાઉન્ટ નંબર
- લોનની રકમ
- લોનની શરૂઆતની તારીખ
- લોનની પેમેન્ટની તારીખ
આ પ્રમાણપત્રની સોફ્ટ કોપી તમારી ડ્રાઈવમાં હાર્ડ કોપી સાથે સેવ કરવાનો પ્રયાસ કરો.
મિલકતમાંથી બેંકનો પૂર્વાધિકાર દૂર કરો
જ્યારે આપણે બેંક પાસેથી હોમ લોન લઈએ છીએ ત્યારે લોનની ચુકવણી ન થાય તો બેંકને તમારા મકાનનો કબજો લેવાનો અધિકાર છે. એને પૂર્વાધિકાર કહેવામાં આવે છે.
બેંકનો આ અધિકાર તમને ભવિષ્યમાં ઘર વેચવાથી પણ રોકે છે, તેથી એ મહત્ત્વનું છે કે હોમ લોનની પૂર્વાનુમાન કર્યા પછી તમે તમારી મિલકતમાંથી બેંકનો પૂર્વાધિકાર દૂર કરો. આ માટે તમારે બેંક ઓફિસરની સાથે રજિસ્ટ્રાર ઓફિસ જવું પડશે.
અપડેટ Non-Encumbrance માટે પૂછો
દરેક બેંક પાસે કાયદાકીય સલાહકારોની પેનલ હોય છે. કાનૂની સલાહકારો જમીન અને વ્યક્તિ સંબંધિત તકનીકી વિગતોને સમજ્યા પછી અહેવાલ તૈયાર કરે છે.
આ દસ્તાવેજમાં તમારી મિલકત સંબંધિત તમામ નાણાકીય વ્યવહારોની વિગતો છે, જેમ કે આ મિલકત ક્યારે, કોને અને કેટલામાં વેચવામાં આવી હતી. આ મિલકત સામે ક્યારે અને કેટલી રકમ માટે લોન લેવામાં આવી હતી? આ રિપોર્ટ એ પણ ઉલ્લેખ કરે છે કે શું બેંક માલિકની ડિફોલ્ટના કિસ્સામાં જમીન વેચવાની સ્થિતિમાં છે કે કેમ.
આવી સ્થિતિમાં ધ્યાનમાં રાખો કે હોમ લોન બંધ કર્યા પછી તમારે બેંક પાસેથી અપડેટેડ પ્રમાણપત્ર માગવું જોઈએ, જેમાં તમારી લોન બંધ કરવાની માહિતી પણ લખેલી હોય.
બેંક પાસેથી લોનની ચુકવણીનું સંપૂર્ણ સ્ટેટમેન્ટ માગો
જ્યાં સુધી ચુકવણી તમારા લોન ખાતામાં પ્રતિબિંબિત ન થાય ત્યાં સુધી તમારે તમારા લોનની ચુકવણીના દરેક વ્યવહાર માટે રસીદ જાળવી રાખવી જોઈએ, પરંતુ એકવાર તમે સંપૂર્ણ લોન બંધ કરી લો, પછી તમારે બેંક પાસેથી લોનની ચુકવણીનું સંપૂર્ણ સ્ટેટમેન્ટ માગવું આવશ્યક છે, જેમાં તમારી પ્રથમ ચુકવણીથી છેલ્લી ચુકવણી સુધીની વિગતો હશે.
તમારો ક્રેડિટ રિપોર્ટ અપડેટ કરો
ઘણી વખત બેંકો ક્રેડિટ ઇન્ફોર્મેશન કંપનીને અમારી લોન બંધ થવાની માહિતી આપતી નથી, જેના કારણે આ હોમ લોન તમારા ક્રેડિટ રિપોર્ટમાં એક્ટિવ દેખાય છે. આનાથી અમારા ક્રેડિટ સ્કોર પર નકારાત્મક અસર પડે છે. આવી સ્થિતિમાં જો તમને ભવિષ્યમાં લોનની જરૂર હોય, તો લોન મેળવવામાં મુશ્કેલી આવી શકે છે, તેથી એ મહત્ત્વનું છે કે લોન બંધ કર્યા પછી તમારે તમારી ક્રેડિટ રિપોર્ટ અપડેટ કરવો આવશ્યક છે.
જો તમે હોમ લોન બંધ કર્યા પછી ઉપરોક્ત તમામ કામ કરી લીધાં છે, તો હવે તમારે ફક્ત બેંક અને રજિસ્ટ્રાર પાસેથી મળેલા તમામ દસ્તાવેજો કાળજીપૂર્વક રાખવા પડશે. દસ્તાવેજની હાર્ડ કોપી અને સોફ્ટ કોપી બંને.
તમારા બધા દસ્તાવેજો યોગ્ય રીતે સાચવ્યા પછી તમે હવે હોમ લોનમાંથી સંપૂર્ણપણે મુક્ત છો. હવે તમે પહેલાં કરતાં તમારા ઘર જેવું અનુભવી રહ્યા હશો, તેથી તમારા નવા ઘરનો આનંદ માણો.